Sự ra đời của web 3.0 đã tạo nên một làn sóng công nghệ mới, định hình lại cách chúng ta tương tác với thế giới trực tuyến. Vậy thật chất web 3.0 là gì, cơ chế hoạt động của nó ra sao và nhất là nó đang sở hữu những ưu điểm vượt trội nào? Cùng Bdsweb khám phá ngay bạn nhé!
Web 3.0 là gì?
Nhiều thập kỷ qua, internet đã có những bước tiến vượt bậc với, từ những trang web tĩnh sơ khai của web 1.0 đến các ứng dụng web tương tác cao của web 2.0, cùng sự ứng dụng mạnh mẽ của AI và điện toán đám mây. Và giờ đây thế hệ tiếp theo của internet – web 3.0 xây dựng dựa trên công nghệ blockchain, trí tuệ nhân tạo và các giao thức phi tập trung đang được mở rộng phát triển.
Web 3.0, web v3 hay còn được gọi là web phi tập trung (Decentralized Web) hoặc web ngữ nghĩa (Semantic Web), là thế hệ thứ ba của internet, được xây dựng dựa trên những nền tảng công nghệ tiên tiến như blockchain, trí tuệ nhân tạo cùng nhiều dữ liệu liên kết. So với người anh tiền nhiệm là web 2.0, nơi dữ liệu và quyền lực tập trung chủ yếu trong tay các tập đoàn lớn, web 3.0 hướng đến một internet cởi mở hơn, minh bạch hơn và trao quyền kiểm soát nhiều hơn cho người dùng.
- Thông tin từ WikiPedia đưa ra: “Web 3.0 được Hiệp hội World Wide Web xác định như một thế hệ web với những tính năng mới chú trọng vào việc sử dụng các định dạng dữ liệu và các giao thức chung.”
- Theo W3C: "Semantic Web cung cấp một khung chung cho phép dữ liệu được chia sẻ và sử dụng lại trên các ranh giới ứng dụng, doanh nghiệp và cộng đồng.”
Đặc điểm hay tính năng chính của web 3.0 được tổng hợp như sau:
- Trước hết là tính phi tập trung, nghĩa là thay vì phụ thuộc vào các máy chủ tập trung của các công ty lớn, web 3.0 sẽ vận hành dựa trên blockchain cùng các giao thức phi tập trung. Với cơ chề này cơ sở dữ liệu được phân tán và không thể bị kiểm soát bởi một thực thể duy nhất.
- Thứ hai, người dùng có toàn quyền kiểm soát dữ liệu của mình, quyết định ai có thể truy cập và sử dụng nó, thay vì bị thu thập bởi các công ty công nghệ như hiện nay.
- Thứ ba, sự ứng dụng mạnh mẽ công nghệ blockchain sẽ giúp cho tất cả các giao dịch và dữ liệu đều được ghi nhận công khai, không thể thay đổi hoặc thao túng.
- Thứ ba, các giao dịch tự động diễn ra khi điều kiện được đáp ứng, loại bỏ nhu cầu về bên trung gian và giảm chi phí vận hành.
- Thứ tư, với web 3.0, các ứng dụng sẽ hoạt động tốt mà không cần thông qua máy chủ tập trung, giúp tăng cường tính bảo mật, khả năng chống kiểm duyệt.
- Thứ năm, các thuật toán AI hoạt động ngày càng tốt hơn, giúp tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, cá nhân hóa nội dung và nâng cao hiệu quả sử dụng mà không cần khai thác dữ liệu một cách xâm phạm.
Cơ chế hoạt động của Web 3.0
Web 3.0 hoạt động dựa trên sự phối hợp của nhiều công nghệ cốt lõi, tạo nên một hệ sinh thái internet phi tập trung, ngữ nghĩa và thông minh hơn. Giữa các công nghệ sẽ có sự tương tác, bổ trợ lẫn nhau, hướng đến mục tiêu tạo ra mạng lưới cung cấp thông tin và trao quyền kiểm soát nhiều hơn cho người dùng.
Những công nghệ mấu chốt trong web 3.0 phải kể đến:
- Blockchain – đóng vai trò như xương sống hay một sổ cái phân tán, ghi lại các giao dịch và thông tin một cách công khai, bất biến trên nhiều máy tính tham gia vào mạng lưới. Blockchain sẽ cung cấp các giải pháp xác thực danh tính phi tập trung, cho phép người dùng kiểm soát dữ liệu cá nhân của mình và đăng nhập vào các dịch vụ mà không cần dựa vào các bên trung gian.
- Trí tuệ nhân tạo (AI) và Máy học (ML) có khả năng phân tích lượng lớn dữ liệu trên web, hiểu được ngữ cảnh và mối quan hệ giữa các thông tin (khả năng vượt trội hơn web 2.0). Từ đó, công nghệ sẽ xử lý thông tin một cách thông minh hơn, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng, gợi ý các sản phẩm/ dịch vụ phù hợp tương ứng với ngữ cảnh nhất định.
- Web ngữ nghĩa trở thành “chiếc cầu nối” thông tin hiệu quả, cho phép máy móc hiểu được ý nghĩa và mối quan hệ giữa các dữ liệu, từ đó cải thiện khả năng tích hợp và khám phá thông tin.
- Dữ liệu liên kết (Linked Data) góp mặt trong công nghệ này với vai trò mở rộng các nguyên tắc của web ngữ nghĩa, từ đó tạo ra một mạng lưới dữ liệu có thể được truy cập và hiểu bởi cả con người và máy móc. Có thể nói web ngữ nghĩa và dữ liệu liên kết là bộ đôi không thể tách rời trong web 3.0.
Đặc điểm của Web 3.0 so với các phiên bản khác
Web 3.0 khác gì so với các phiên bản khác trước đó? Dưới đây là bảng tổng hợp những điểm chính, giúp bạn thấy được sự khác biệt và nâng cấp hơn hẳn của công nghệ mới này.
Nội dung | Web 1.0 (phát triển những năm 1990 - 2000) | Web 2.0 (phát triển từ 2000 - nay) | Web 3.0 (Đang hình thành và phát triển) |
Tính tương tác | Chủ yếu là đọc, không có sự tương tác. | Cho phép tạo và chia sẻ nội dung | Đọc, viết và sở hữu (read-write-own) |
Quyền sở hữu dữ liệu | Do các nhà cung cấp nội dung sở hữu | Thuộc về các nền tảng trung gian | Thuộc sở hữu người dùng và cộng đồng |
Công nghệ chính | HTML, URL, HTTP | AJAX, JavaScript, CSS, Databases | Blockchain, AI, Semantic Web, Crypto |
Mục tiêu | Cung cấp thông tin | Tương tác xã hội, chia sẻ nội dung | Trao quyền, minh bạch, thông minh |
Bảo mật | Bảo mật thấp | Đạt trung bình (có thể bị khai thác) | Chỉ số bảo mật cao, minh bạch. |
Ứng dụng | Trang web cá nhân, thư mục web | Facebook, Twitter, YouTube, Google | Ứng dụng DeFi, NFT marketplaces, Metaverse dựa trên blockchain |
Ứng dụng của web 3.0 trong giai đoạn hiện nay
Mặc dù vẫn còn trong giai đoạn phát triển nhưng web 3.0 đã cho thấy khả năng mạnh mẽ và tiềm năng to lớn của mình. Một loạt tính năng đã được khai thác trong thực tế như:
- Tài chính phi tập trung: các ứng dụng như Unis Wap, Aave, MakerDAO xây dựng dựa trên blockchain cho phép người dùng vay, cho vay hoặc giao dịch tài sản mà không cần đến các tổ chức tài chính truyền thống.
- Bitcoin, Ethereum và các loại tiền số khác hoạt động trên nền tảng blockchain phi tập trung.
- Mã thông báo không thể thay thế NFTs đại diện cho quyền sở hữu duy nhất đối với các tài sản kỹ thuật số hoặc vật lý, mở ra những cơ hội mới trong lĩnh vực nghệ thuật, sưu tầm và quyền sở hữu trí tuệ.
- Tổ chức tự trị phi tập trung DAOs (như Aragon, MakerDAO, FWB) được quản lý bởi mã code trên blockchain, cho phép các thành viên tham gia vào việc đưa ra quyết định một cách minh bạch và dân chủ.
- Các nền tảng metaverse xây dựng trên Web 3.0 (như Decentraland, The Sandbox) mang đến trải nghiệm ảo sống động, nơi người dùng thực sự sở hữu tài sản và có quyền tự do tương tác.
- Hay các ứng dụng phi tập trung như Brave Browser tích hợp ví tiền điện tử và thưởng cho người dùng bằng Basic Attention Token (BAT) khi họ xem quảng cáo bảo mật quyền riêng tư; hoặc Audius cho phép các nghệ sĩ tải nhạc lên trực tiếp cho người hâm mộ mà không cần thông qua các hãng thu âm truyền thống. Đồng thời, nghệ sĩ có thể kiếm tiền từ người hâm mộ thông qua token của nền tảng.
Có thể nói web 3.0 mang đến nhiều lợi ích to lớn với các tính năng nổi trội về trao quyền cho người dùng, tăng cường tính minh bạch thông tin và tăng trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, Công nghệ Web 3.0 còn khá mới mẻ và phức tạp, đòi hỏi người dùng và nhà phát triển phải có kiến thức chuyên môn nhất định. Mặc dù blockchain có tính bảo mật cao, nhưng các ứng dụng và giao thức xây dựng trên nó vẫn có thể trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công và lừa đảo. Và nhất là bộ khung pháp lý cho các ứng dụng Web 3.0 vẫn chưa hoàn thiện. Trong thời gian tới đây, web 3v sẽ cần nhiều cải tiến, hoàn thiện các tính năng để đưa vào sử dụng rộng rãi hơn.
Hy vọng bài viết của Bdsweb – Công ty thiết kế bất động sản chuyên nghiệp đã mang đến nhiều thông tin thú vị cho bạn đọc.
- Web 3.0 là gì? Những kiến thức quan trọng về web 3.0
- Khám phá microsite, phân biệt microsite và landing page chuẩn nhất
- Session là gì? Tầm quan trọng của session website
- RSS là gì? Cách tạo RSS feed cho web đơn giản nhất
- Tag là gì? Vai trò và cách dùng tag chuẩn nhất
- Plugin là gì? Vai trò của plugin